Naskh Understanding of Iraq and Samarkand Hanafism (Within the Frame of Sarakhsi’s Usûl and Alauddin es-Samarkandi's Mizan)

Hânefî ekolünde fıkıh usûlü yazımı Irak ve Semerkant usûl anlayışı ol-mak üzere temelde iki alt ekole ayrılmıştır. Fıkıh usûlünün kelâmî perspektif-ten yazılması gerektiğini ifade eden ekolünün önemli temsilcile-rinden Alâeddin es-Semerkandî (öl. 539/1144), kendisinden önce muhitinde yaygınlık kazanan yazım metodunu eleştirir. O, çizgisini devam ettiren Ebû Zeyd ed-Debûsî 430/1039) gibi usûlcüleri eleştirirken Şemsüleimme es-Serahsî (öl.483/1090) Ebü’l-Usr el-Pezdevî’den 482/1089) eserinde ise neredeyse hiç bahsetmez. Oysa çalışmamıza esas aldığımız nesh konusu bağlamında bakıldığında Semerkandî’nin el-Mizan adlı eserindeki sistematiğinin Serahsî’nin sistematiği ile aynı olduğu görülecektir. Her usûlcünün anlayışlarının karşılaştırılmasındaki asıl sebep, konusunun kelâm yakın ilişkisidir. Bu çalışmada, her neshi nasıl ele aldığı yaklaşımları üzerinde durulacak, aralarındaki benzerlik farklılıklara işaret edilecektir. Söz bu farklılıkların meşâyihini eleştirisi örtüşüp örtüşmediği; başka bir önceki Hanefî ashabının eserlerinde konulara yer vermediğine yönelik eleştirisinde ne derece haklı üzerinden de-ğerlendirilecektir.